قدس؛ اگر چه طالبان تلاش کرده واکنشی محتاطانه و بدون نمایشی بارز از احساسات درونی نسبت به بازگشت ترامپ نشان دهد، اما به نظر می‌رسد بازگشت ترامپ به کاخ‌سفید با بیم و امیدهایی برای آن‌ها همراه شده است. 

دلایلی که طالبان را به بازگشت ترامپ خوشبین می‌کند

۱- کاهش تمرکز و توجه واشنگتن به مسائل داخلی افغانستان بدون شک مهم‌ترین وجه خوش‌بینی آن‌ها را شکل می‌دهد. تجربه دوره اول حکومت‌داری ترامپ، متن توافق‌نامه دوحه و اظهارات رئیس‌جمهور آینده آمریکا در دوران تبلیغات انتخاباتی همگی گواه آن است دغدغه مسائلی مانند دموکراسی، حقوق بشر و حقوق زنان، دیگر در اولویت‌های واشنگتن در قبال افغانستان جایی نخواهد داشت.

۲- رویکرد انزواگرایانه ترامپ در عرصه بین‌المللی و تسری آن به افغانستان پیامدی جز آن نخواهد داشت که واشنگتن در تصمیم‌گیری‌های آینده خود، احتمالاً دیگر به دنبال هماهنگی و همراهی با متحدان سیاسی (به‌ویژه اروپا) و یا نهادهای بین‌المللی نخواهد بود. در حالی که این رویکرد در دوره اول ترامپ به توافق دوجانبه دوحه میان آمریکا و طالبان و جا ماندن دیگر شرکای سیاسی و نظامی واشنگتن از تحولات افغانستان منجر شد، این بار می‌تواند در چارچوب‌های دیگری همچون توافق دوجانبه کاخ‌سفید و طالبان برای شناسایی رسمی حاکمیت آن‌ها جلوه‌گر شود.

۳- بهره‌گیری طالبان از ویژگی‌های شخصیتی ترامپ را حتی می‌توان از متن بیانیه صادر شده از سوی آن‌ها به مناسبت بازگشت ترامپ به کاخ سفید هم استخراج کرد. استفاده تملق‌آمیز از عباراتی که ترامپ را به عنوان پایان‌دهنده جنگ ۲۰ساله افغانستان و حتی دارای قابلیت‌های خاتمه‌دهنده به جنگ‌های بزرگ در خاورمیانه معرفی می‌کند، به‌خوبی گواه همین رویکرد روان‌شناسانه طالبان است.

چه مسائلی طالبان را از بازگشت ترامپ بیمناک می‌کند؟

۱- تلاش ترامپ برای اعاده حیثیت آمریکا در افغانستان را شاید بتوان مهم‌ترین چالش پیش روی طالبان تلقی کرد. ترامپ در دوران تبلیغات ریاست جمهوری بر خروج مفتضحانه آمریکا از افغانستان، از دست دادن پایگاه‌های نظامی مهمی چون بگرام و برجای ماندن میلیاردها دلار تسلیحات مانور زیادی داد و حتی تلویحاً آن‌ها را نقض توافق دوحه تلقی کرد. اکنون شکی نیست که ترامپ انتظار دارد طالبان به هر نحو ممکن بهای این حیثیت از دست رفته آمریکا را بپردازند.

۲- محدود و یا مشروط کردن کمک‌های بین‌المللی به افغانستان را می‌توان یکی از ابزارهای مؤثر ترامپ برای اعمال فشار بیشتر بر طالبان تلقی کرد، در جایی که این کمک‌ها تاکنون در ثبات سیاسی و اقتصادی حاکمیت طالبان و همچنین بهبود اوضاع معیشتی مردم بسیار تأثیرگذار نشان داده است.

۳- گرفتاری در دوگانه روابط با ایالات متحده و روابط با همسایگان و منطقه نیز احتمالاً مسئله دردسرساز دیگری برای طالبان خواهد بود. سابقه سیاست‌های خصمانه ترامپ در برابر چین و ایران نشان می‌دهد طالبان برای ایجاد توازن در این حوزه بیش از گذشته با مشکل مواجه خواهد بود.

۴- احتمال بازگشت خلیل‌زاد به صحنه سیاسی افغانستان هم از ظرفیت جنجال‌سازی برای طالبان برخوردار است. خلیل‌زاد پس از توافق دوحه به‌شدت مورد حمله قرار گرفت و بسیاری او را مقصر فروپاشی دولت افغانستان تلقی کردند. با توجه به برکناری تام وست از سوی دولت بایدن و روابط خوب خلیل‌زاد و ترامپ، این انتخاب دور از ذهن نخواهد بود؛ به‌خصوص اینکه نماینده پیشین آمریکا در افغانستان علائمی در این مورد ارسال کرده و از زمان مناسب برای اجرای کامل توافق دوحه و عناصر آن سخن گفته است.